-
1 тиресе юка
1) оби́дчивый2) несто́йкий || несто́ек к невзго́дам -
2 тиресе
меховщик -
3 аю тиресе
медве́жина, медве́дка прост.; медве́дина обл.; -
4 бәрән тиресе
мерлу́шка -
5 дөя тиресе
верблю́жина -
6 каз тиресе
= каз тәне гуси́ная ко́жа ( появляется на теле человека от холода) -
7 сарык тиресе
овчи́на, ове́чья шку́ра -
8 сыер тиресе
я́ловка -
9 бәрән тиресе
мерлушка -
10 тире
I 1. сущ.1) ко́жа ( внешняя оболочка организма животных) || ко́жныйтире бизләре — ко́жные же́лезы
тире күзәнәге — кле́тка ко́жи
тире асты мае — подко́жный жир; см. тж. чел 2)
2) шку́ра, ко́жа ( необработанная)тире җыю — собира́ть шку́ры
үтерелмәгән аюның тиресен бүлешмиләр — (посл.) шку́ру неуби́того медве́дя не де́лят
2. прил.бер тиредән тун тегелми — (посл.) из одно́й шку́ры шу́ба не шьётся
1) ко́жаный (в знач.: сшитый, сделанный из кожи, шкуры с шерстью)тире бияләй — ко́жаные рукави́цы ( с мехом внутрь)
тире чиләк — ко́жаное ведро́
тире капчык — ко́жаный мешо́к
2) ко́жистыйтире тышча — ко́жистая оболо́чка; ко́жистый чехо́л
•- тире иләү
- тире иеләү
- тире тунау••тире җыеп, күн эшлим — нарочито бессмысленный ответ на вопрос нишлисең? что де́лаешь? (букв. собира́ю шку́ры, де́лаю юфть)
тире дә (белән) сөякләре генә калган (тиресе сөягенә ябышкан; тире эчендә сөякләре генә калган; тиресе сөягенә ябышкан) — ко́жа да ко́сти, худю́щий, о́чень худо́й
тиресе калын — толстоко́жий (о человеке, не реагирующем на критику, либо не понимающем тонкие намёки)
- тиресенә сыймаутиресен тунау — драть (сдира́ть) шку́ру ( с кого)
- тиресеннән чыгардай булу
- тиресеннән чыга язу
- тиресенә сыймас булу II сущ.; лингв.тире́ ( знак препинания) -
11 ас
I сущ.; зоол.горноста́й || горноста́евыйас мехы — горноста́евый мех; горноста́й
ас тиресе — горноста́евая шку́ра, горноста́й
ас мехы тотылган — подби́тый горноста́ем ( пальто)
II сущ.; прям.; перен.ас тиресеннән тегелгән бүрек — горноста́евая ша́пка
асһава асы — возду́шный ас
III 1. сущ.; = асттөзү эшенең аслары — а́сы строи́тельного де́ла
1) низ (вагона, дивана, ящика), ни́жняя часть (сооружения, фундамента, мебели); сни́зу; по́низу; исподни́зуиң аста — в са́мом низу́; в са́мой ни́жней ча́сти
бакның асты тутыга башлаган — бак сни́зу заржаве́л
асты кирпеч, өсте агач йорт — сни́зу кирпи́чный, а вверху́ деревя́нный дом
2) низо́к спец., низо́чек (мелкой мебели, ящичка, пьедестала, сиденья)3) разг.а) подо́шва, подмёткарезин аслы ботинка — боти́нки на рези́новой подо́шве
итекнең асты кубып төште — у сапо́г отста́ла подо́шва
б) ( обычно после ремонта) подбо́йка спец.; обл.; прост., подби́вка прост.яңа аслы киез итек — ва́ленки с но́вой подбо́йкой (подби́вкой); ва́ленки с но́вым подбо́ем
4) асты дно (посуды, судна)чиләкнең астына яфрак ябышкан — ко дну ведра́ приста́л лист
5) обычно асты (у скотины) подсти́лкамалның астын алыштыру — меня́ть подсти́лку у скота́
6) астыа) подно́жие (горы, скалы, дерева); подо́шва ( горы)б) подо́шва (утюга, электрочайника)аяк асты тулы әйбер — под нога́ми полно́ веще́й
баскыч астын кара әле — посмотри́-ка под крыльцо́м; загляни́-ка под крыльцо́
верстак астын себереп алу — подмести́ под верстако́м
8) асты в составе некоторых словосочетаний переводится приставкой под-боз асты агымы — подлёдное тече́ние
тире асты катламы — подко́жный слой
тез асты — подколе́нки
9) в знач. послелога астына (аска, астыма...)а) под (подо) (что, кого); под (кем, чем-л.)күзәтү астына алу — брать под наблюде́ние
тамчы астына чиләк кую — подста́вить под капе́ль ведро́
мал астына салам түшәү — подстила́ть соло́му под скоти́ну
яфрак астына качу — пря́таться под листво́й (листву́)
б) под (подо) (что-л.), за (что-л.); под ( чем), за ( чем)кояш болыт астына керде — со́лнце скры́лось за ту́чей
буш җиңне каеш астына кыстыру — заправля́ть пусто́й рука́в за (под) реме́нь
10) в знач. послелога астында (аста, астымда)а) под (кем, чем-л.)күзәтү астында — под наблюде́нием (присмо́тром)
эссе кояш астында — под жа́рким со́лнцем
сезнең астыгызда кемнәр тора? — кто под ва́ми живёт?
ай болыт астында чакта — пока́ луна́ за ту́чами
в) внизу́ ( чего)элек бу йорт астында кибет иде — ра́ньше внизу́ э́того до́ма был магази́н
11) в знач. послелога астыннана) из-под (кого, чего-л.; выходить, выползать, доставать кого, что-л.)диван астыннан — из-под дива́на
боз астыннан алу — достава́ть из-под льда
бүрек астыннан чыгып торган — чәч во́лосы, вы́бившиеся из-под ша́пки
б) под (подо) (кем, чем-л.) (проходить, проезжать)боз астыннан күренми — подо́ льдом не ви́дно
вагон астыннан үтү — проходи́ть под ваго́ном (ваго́нами)
в) из-за (чего-л.)болыт астыннан ай күренде — из-за туч появи́лась луна́
•- ас салу- ас сугу
- аска җәю
- аска керү
- аска кую
- астына кую
- аска салу
- аска түшәү
- астына түшәү
- астан казу
- астыннан казу
- астын казу
- астан керү
- астыннан керү
- астына кертү
- астына керү
- астына салу
- астына сугу
- астына сызу••аска су кергәч (кенә) йөзә башлау — зашевели́ться (начина́ть шевели́ться) лишь по́сле того́, как (когда́) припёрло (прижа́ло); когда́ по́чва заколеба́лась под нога́ми (кого-л., чьими-л.)
ас буяу — см. аска җибәрү 1)
асты буялган — ( о ребёнке) под себя́ сде́лал, в пелёнки наде́лал, пелёнки запа́чкал
асты юеш (юешләнгән) — пелёнки мо́крые ( у кого), пелёнки замочи́л (под собо́й); мо́кро ( под кем)
асты өскә актарылу — усил.; см. асты өскә килү 3)-7)
астын өскә айкау — усил.; см. астын өскә китерү 3)-10)
астын өскә актару — усил.; cм. астын өскә китерү 3)-6)
- аска су керүастындагын алты ай эзләгән — ≈≈ на коне́ сиди́т и коня́ же и́щет
- астына су керү
- асты өскә килү
- астын өскә китерү 2. прил.; разг.; см. аскыас казналык — ни́жняя че́люсть
ас як — ни́жняя сторона́
өйнең ас ниргәләре — ни́жние венцы́ избы́
-
12 аю
1. сущ.1) медве́дь, медве́дица, медве́диха прост.; ми́шка, ми́ша, мишу́к шутл.; дет.; ми́шенька ласк.; медве́душка народно-поэт.см. тж. ак аюаюга (аю ауларга) йөрү — ходи́ть на медве́дя
аю аулау — медве́жья охо́та (тра́вля); охо́та на медве́дя (медве́дицу)
аю адымы белән — медве́жьей похо́дкой
аю көче бардыр синдә — си́ла у тебя́ медве́жья
аю да баласын - аппагым, керпе дә йомшагым ди — (посл.) и медве́дица называ́ет своего́ детёныша бе́леньким, и ежи́ха - мя́гоньким
2) перен. медве́дь, медве́дица, медве́душка народно-поэт. (о грузном и т.п. человеке)3) ( игрушка) ми́шка, ми́ша, ми́шенька ласк.; мишу́тка дет.; медве́дь || ми́шкин, ми́шин, мишу́ткин дет.; медве́жий•- аю эте- аю аулау эте
- аю аулаучы
- аю баланы
- аю баланлыгы
- аю баланы куаклыгы
- аю баласы
- аю биетүче
- аю гәүдәле
- аю гәүдәле егет
- аю ите
- аю камыры
- аю колагы
- аю колак
- аю колаклы
- аю көпшәсе
- аю табан
- аю табанлы
- аю тиресе
- аю торагы
- аю читлеге
- аю чикерткә
- аюга әйләнү••аю авыруы — шутл. медве́жья боле́знь
аю биетәләр (күрдегез) мәллә? — чего́ (тут) не ви́дели? медве́дя что ли пока́зывают?
аю хезмәте — ирон. медве́жья услу́га
- аю кебек2. прил.; прям.; перен.медве́жий (след, корм, тулуп); медвежа́чий прост. на медве́дя (дробь, заряд)аю бүрек — медве́жья ша́пка
-
13 әрлән
-
14 әтәч
сущ.1) пету́х, петушо́к || петуши́ный, пету́ший (голос, гребень)см. тж. куразәтәч сугышы — петуши́ный бой
яшь әтәч — молодо́й петушо́к, пету́х-сеголе́ток
2) перен. зади́ра, забия́ка, драчу́н; пету́х•- әтәч йомыркасы
- әтәч кикриге
- әтәч конфет
- әтәч күзе
- әтәч тарагы••әтәч гомерле — недолгове́чный
әтәч тиресе кебек — непро́чный, некре́пкий, недолгове́чный ( о вещах)
әтәче дә күкәй сала — о́чень уда́чливый (букв. у него́ да́же петухи́ несу́тся)
әтәчләр кычкырганчы — до (пе́рвых) петухо́в; допоздна́ ( засидеться)
-
15 балык
сущ.1) ры́ба ( как животное и как продукт питания) || ры́бный, ры́бийбалык кебек йөзү — пла́вать как ры́ба
балык пешерү (каклау, кыздыру) — вари́ть (вя́лить, жа́рить) ры́бу
балык сөяге — ры́бья кость
балык эчәгесе — ры́бьи вну́тренности
2) в составе терминологических сочет. рыбо-балык үрчетү — рыбово́дство
балык үрчетүче — рыбово́д
балык заводы — рыбозаво́д
балык үткеле (юлы) — рыбохо́д ( в плотине)
•- балык койрыгы
- балык куыгы
- балык кылчыгы
- балык мае
- балык өере
- балык тәңкәсе
- балык тоту
- балык түне
- балык чирттерү
- балык каптыру
- балык шулпасы
- балыкка бару••балык тиресе белән эчләнгән — на ры́бьем меху́ (т. е. без подкладки) (об одежде)
балыкны йөзәргә өйрәтмә — не учи́ ры́бу пла́вать; не учи́ учёного
балыкның батасы юк — (нам) не́чего теря́ть (букв. ры́ба утону́ть не бои́тся)
-
16 барыс
-
17 бәрән
1. сущ.1) ягнёнок, бара́шекбәрәннәр кырда йөри — ягня́та пасу́тся в по́ле
2) диал. ягнёнок и́ли козлёнок ( без различия)2. прил.поя́рковый, бара́шковый, мерлу́шковыйбәрән бүрек — бара́шковая ша́пка
- бәрән карчыгасыбәрән тун — мерлу́шковая шу́ба
- бәрән сарык
- бәрән себеркесе
- бәрән тиресе -
18 бәрхетсыман
прил.бархати́стыйбәрхетсыман яфрак — бархати́стый лист
бәрхетсыман бит тиресе — бархати́стая ко́жа лица́
-
19 борындык
-
20 буйвол
сущ.; зоол.бу́йвол || бу́йволовый, буйволи́ныйбу́йвол тиресе — бу́йволовая шку́ра, шку́ра бу́йвола
См. также в других словарях:
Аусендорфер, Вальтер — Вальтер Аусендорфер Гражданство … Википедия
җәнлек — 1. Гадәттә ите, тиресе, йоны һ. б. өчен аулана торган кыргый хайван … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
илтер — Бөдрә йонлы бәрән тиресе. Шундый тиредән эшкәртеп ясалган мех (каракүлнең бер төре) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йорт — 1. Тору өчен, төрле оешмалар, предприятиеләр өчен билгеләнгән корылма, бина; өй һәм аңа караган каралты 2. Бер хуҗалык булып яшәүче кешеләр, гаилә. Бер йортта яшәүче бер яки берничә гаилә кешеләре. Аерым гаилә хуҗалыгы җиде йорт бергә оешып 3.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кавык — (КАВЫКЛАУ) – Баш тиресе күзәнәкләренең үлеп чәч төбенә җыела торган вак кисәкләре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кама — Куе коңгырт төстәге кыйммәтле мехлы имезүче ерткыч су хайваны. Шуның тиресе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
каракүл — 1. Урта Азиядәге каракүл токымыннан булган куй бәрәннәренең махсус эшкәртелгән тиресе; Илтер. Шуннан эшләнгән. 2. Каракүл бүрек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
керпе — 1. Арка һәм ян тиресе энәләр белән капланган кечкенә генә җәнлек. күч. Чәнечкеле, усал сүзләр әйтүче кеше тур. 2. Танклар һәм пехотаны тоткарлап тору өчен чәнечкеле тимер чыбыклар белән уратып алынган аркылы торкылы казыклардан торган корылма … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кеш — Көрән төстәге кыйммәтле мех бирә торган зур булмаган ерткыч җәнлек, шуның тиресе; рус. Соболь … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
коллоид — Кристаллашмый һәм эремәләре хайван тиресе, үсемлек элпәләре аша үтеп чыга алмый торган матдә (крахмал, аксым, җилем һ. б. ш.). КОЛЛОИД ЭРЕМӘ – Сыеклыкта бик вак, ләкин молекулалардан эрерәк кисәкчекләрдән торган йөзмә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
күн — I. Махсус эшкәртелгән (иләнгән) хайван тиресе яки шундый тиренең бер кисәге. с. Шуннан ясалган. с. Шуның белән тышланган. II. КҮН – Металл акчаның герб төшерелгән ягы акчаның иләк һәм күн ягы була. III. КҮН – иск. Күннән ясалган борынгы акча … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге